Wat is de Regionale Energie Strategie NHN?

Veelgestelde vragen

Wat zijn de doelen van de Regionale Energiestrategie

De landelijke doelstelling van de energiestrategie is om in 2030 minstens 35 TWh aan duurzame energie op land te wekken. Elke energieregio heeft haar eigen doel die zij wil bereiken. In onze regio is de ambitie om 3,6 TWh duurzaam op te wekken. Samen met de ambitie van Noord-Holland Zuid (2,7 TWh) komt de ambitie voor Noord-Holland op 6,3 TWh. Dit is de helft van elektriciteitsgebruik van Noord-Holland in 2030. Hierbij zijn de industrie en datacenters niet meegerekend. Deze ambitie is vastgesteld door de gemeenteraden in 2021. Dit is het resultaat van een uitgebreid proces, waaraan meegedaan is door gemeenten, provincie, waterschappen, maatschappelijke organisaties, bedrijven en bewoners. 

In verband met ons aandeel in het landelijke verbruik, doen we ongeveer wat we zouden moeten doen. Daarnaast is een groot deel van de opgave in Noord-Holland Noord al bereikt met het Windpark Wieringermeer. In de 4 gemeenten in de Kop van Noord-Holland moeten we nog 0,52 TWh aan nieuwe duurzame elektriciteit opwek bereiken.

De optelsom van alle 30 RES'en in Nederland heeft inderdaad laten zien dat de landelijke opgave voor 2030 gehaald wordt. Maar dit is met een slag om de arm, want de RES'en geven zoekgebieden aan, maar geen concrete plannen. De slag naar duidelijke plannen moet nog worden gemaakt. In de zoekgebieden gaat men op zoek naar projectlocaties en naar draagvlak hiervoor. Behalve naar maatschappelijk draagvlak wordt ook gekeken naar technische en planologische haalbaarheid.  Het is dus niet gezegd dat de ambities realiteit worden.

In onze gemeente hebben we geen zoekgebieden wind opgenomen. We willen opgave uitvoeren met zon op land, zon op parkeerplaatsen en zon op grote daken. Hierin tellen alleen grotere projecten mee. Dit zijn projecten met een vermogen groter dan 15 kW-piek. Zon op grote daken moet het grootste deel van de opgave gaan opleveren. Daarvoor gaan we met eigenaren en gebruikers van deze daken in gesprek. Op dit moment ondersteunen we initiatieven die al kunnen starten. Daarnaast maken we de mogelijkheden in zoekgebieden, op parkeerplaatsen en op grote daken concreet. Dit nemen we op in de RES 2.0, die op 1 juli 2023 klaar moet zijn. Binnenkort start de regio met het opstellen van een zogenaamde Uitgangspuntennotitie. Die wordt voorgelegd aan de gemeenteraden, Provinciale Staten en Algemeen bestuur van het Hoogheemraadschap. Dit gebeurt uiterlijk in oktober 2022. De inhoud van deze notitie moet nog vastgesteld worden door de regio. Daarna wordt de RES 2.0 verder voorbereid, in juni 2023 moet de RES 2.0 klaar zijn.

Hoe zit het met lokaal eigendom, de belangen van de omwonenden en de natuur?

De richtlijn bij de uitwerking van de RES is om bij nieuwe projecten 50% lokaal eigendom te realiseren. Bij lokaal eigendom is altijd sprake van financiële participatie. Er zijn verschillende manieren om dit in te vullen:

1. meedoen via een energiecoöperatie;
2. meedoen via aandelen of obligaties;
3. afdracht aan een omgevingsfonds;
4. een omwonendenregeling. Bijvoorbeeld: de omwonenden ontvangen korting op hun stroom.

In ons zonneparkenbeleid is opgenomen dat de projectontwikkelaar voor dit lokaal eigendom zorgt door een bedrag te storten in het ‘Fonds Zonneparken’. Dit fonds komt ten goede aan maatschappelijke doelen en wordt beheerd door de ‘Schager Uitdaging’.

Natuur

Ook is in het beleid opgenomen dat landschappelijke inpassing verplicht is door bijvoorbeeld de aanleg van hagen waar de natuur van profiteert. Binnen ons duurzaamheidsprogramma besteden we veel aandacht aan biodiversiteit en ecologie en willen we de groenstructuur in onze gemeente versterken door meer aanplant van bomen en struiken. Dit is ook van belang om aantrekkelijk te blijven voor de toeristen in onze gemeente, wat weer een belangrijk economisch belang is.

Er zijn landelijke subsidies voor het realiseren van zonprojecten en windmolens om initiatiefnemers over de streep te trekken. Uiteraard zit daar een verdienmodel achter. Voor een agrariër kan het aantrekkelijk zijn een deel van het land hiervoor aan te wenden. De gemeente verdient hier niets aan.

Omwonenden

Bij de vergunningverlening worden verschillende belangen afgewogen. Uiteindelijk neemt de gemeenteraad een beslissing. Belanghebbenden kunnen bij een bestemmingsplan of omgevingsplanprocedures inspreken en gebruik maken van bezwaar en beroep. Bij de uitwerking van de RES zijn we zoveel mogelijk op zoek naar koppelkansen. Zijn er ideeën hoe we landschaps-, natuur- en agrarische waarden met duurzame elektriciteit opwek kunnen combineren? Deze halen we graag op in het komende traject. Het welzijn en de gezondheid van onze inwoners is van groot belang.

Wat is de RES-opgave van gemeente Schagen en wat telt mee binnen de RES?

Binnen de RES is de doelstelling voor de Kop van Noord-Holland verdeeld over opwek duurzame elektriciteit op dak, op land, op parkeerplaatsen en op geluidschermen.  De grootste opgave ligt bij zon op dak. Het is beter om zon op grote daken op te wekken dan zon op land, omdat het land dan geschikt blijft voor ander nuttig gebruik. Bovendien bleek in de aanloop naar de RES veel draagvlak hiervoor te zijn. Initiatieven die na 1 januari 2020 zijn vergund met een vermogen van meer dan 15 kW-piek, tellen mee.

Bij de energietransitie wordt ervan uitgegaan dat op particuliere woningen al zonnepanelen komen, want die verdient de eigenaar heel snel terug. Omdat ze meestal te klein zijn tellen ze niet mee in de opgave van de RES, maar dragen wel bij aan de lokale duurzame energieopgave. Mensen in Schagen kunnen voor het plaatsen van zon op dak gebruik maken van een duurzaamheidslening, maar niet van subsidie. Wel kan nog steeds de BTW teruggevraagd worden bij de Belastingdienst. Op een normale woning lukt dat met een normale aansluiting. Als je echt heel veel panelen wilt plaatsen, dan heb je vaak een bedrijfsaansluiting nodig.

Komen er zoekgebieden voor ‘Wind’ in Schagen?

Vanwege gebrek aan draagvlak heeft het college besloten om geen zoekgebieden voor wind in gemeente Schagen aan te wijzen. Wel maken we beleid om microturbines bij agrarische bedrijven toe te staan. Hiervan is mast- ofwel ashoogte 15 meter en de wiek- ofwel tiphoogte ongeveer 22 meter.

Grote windturbines  

In Schagen laten de regels het niet toe om grote windturbines te plaatsen. Om windturbines in het algemeen in Nederland te mogen plaatsen is een omgevingsvergunning nodig. Daarin wordt getoetst of wordt voldaan aan de geldende wet- en regelgeving. Zo wordt bijvoorbeeld getoetst aan de voorschriften van het Activiteitenbesluit, waarin eisen zijn gesteld aan de slagschaduw van de wieken, geluidshinder en externe veiligheid. Op dit moment wordt er vanwege een uitspraak van de Hoge Raad opnieuw onderzoek gedaan naar de juistheid van de huidige geluidsnormen van grote windturbines. RIVM onderzoekt de gezondheidseffecten van geluid van windturbines: Windmolens en gezondheid (RIVM). De meeste overlast van windmolens wordt veroorzaakt door geluid en door slagschaduw. RIVM geeft verder aan dat er te weinig onderzoek is gedaan/beschikbaar is om bewijzen te leveren voor een relatie tussen windturbines en hart- en vaatziekten, stofwisselingsstoornis en mentale gezondheid. Naast het onderzoek van het RIVM  vindt er momenteel in Amsterdam een onafhankelijk onderzoek plaats naar de gezondheidseffecten van windturbines.  Dit jaar worden de geluidsnormen opnieuw tegen het licht gehouden en op juistheid beoordeeld. Ook de gemeenteraden van Schagen en Dijk en Waard maken zich duidelijk zorgen over de effecten van windmolens en hebben daarom besloten tot minimaal 600 meter afstand van woningen. Deze norm geldt voor nieuwe initiatieven. De nieuwbouwwijken ten oosten van Warmenhuizen liggen ver buiten de 600 meter grens van de windmolens langs de N245. Soms wordt ook als eis 10 keer de masthoogte gehanteerd, maar daar heeft de gemeenteraad niet voor gekozen.

Vindt er afstemming plaats tussen de gemeente Dijk en Waard en de gemeente Schagen?

In de RES hebben we afgesproken om contact te houden met buurgemeenten over de ontwikkelingen in de uitwerking van zoekgebieden. Verder is elke gemeente zelf verantwoordelijk voor haar eigen beleid en aanpak en moet zij altijd belanghebbenden betrekken in eventuele nieuwe plannen. Zo ook de buurgemeenten. Gemeenten hebben afgesproken dat ze bij uitwerking zoekgebieden elkaars inwoners betrekken. Buurgemeente Dijk en Waard werkt naar een gebiedsvisie toe. Ook houdt Dijk en Waard, net als Schagen, rekening met wettelijke normen en het aangenomen amendement met de 600 meter afstandsregel. 

Wat is de inspraak van inwoners waard?

Inspraak van inwoners is ons veel waard. We zetten ons in om uw belangen zoveel mogelijk te verenigen. We zitten nog in het begin van het RES-proces. Hierin informeren en bevragen we elkaar, zodat we allemaal beschikken over dezelfde kennis. Hierna kunnen we een volgende stap maken. Namelijk met elkaar onderzoeken welke oplossingsrichtingen er zijn voor duurzame elektriciteitsopwekking.

Meedenken of meedoen?

Wilt u betrokken blijven? Geeft u zich dan op door het invullen van ons contactformulier of via uw dorpsraad. Ook kunt u zich aanmelden voor de nieuwsbrief duurzaamheid via de pagina Nieuwsbrief duurzaamheid. Dan volgt u de ontwikkelingen op de voet. Ook de jongeren haken wij zoveel als mogelijk aan in dit proces.

Maken kernenergie of andere opties dan zon- en windenergie deel uit van de Regionale Energiestrategie?

Het belangrijkste doel van de energiestrategie is om de CO2-uitstoot tegen te gaan door te stoppen met het gebruik van fossiele brandstoffen. In het proces van de energiestrategie wordt gekeken naar alle mogelijke vormen van opwek, opslag, besparing en dergelijke. Voor nu tot 2030 werken we voor de opwek van elektriciteit alleen met de beschikbare technieken, dat wil zeggen de opties wind- en zonne-energie. Het proces loopt tot 2050. Zodra nieuwe opties beschikbaar zijn, krijgen deze ook een plek in de aanpak.

De doelstelling van de Regionale Energie Strategie van 35 TWH betreft de doelstelling op land.

Kernenergie: oplossing voor de lange termijn?

Kernenergie is mogelijk een oplossing voor later (vanaf 2030) en niet op korte termijn (tot 2030). De locaties voor de bouw van nieuwe kerncentrales liggen al lange tijd vast: Eemshaven, Maasvlakte en Borssele. Op dit moment zijn er nog geen bedrijven die hierin willen investeren en het traject van onderzoek, vergunningen en de bouw van een centrale duurt minimaal 10 jaar. Bij kernenergie komt bovendien de landelijke overheid in beeld. Die zal moeten besluiten om kernenergie wel of niet mogelijk te maken, bijvoorbeeld met ruimtelijk beleid, wetgeving, financiering van onderzoek of subsidies. De RES gaat in op oplossingen die wél binnen onze invloedsfeer en de mogelijkheden van de regio liggen én die gerealiseerd kunnen worden voor 2030.

Andere alternatieven: waterstof

De productie van waterstof, om deze in te zetten als energiedrager is zeker een belangrijk onderdeel in de energietransitie. Gebruik maken van 'Blue energy' (opwekking van elektriciteit door gebruik te maken van zoet zout verschillen) is in onderzoek, technisch kan het, in de praktijk moet de techniek zich nog bewijzen: proefproject Breezanddijk. Andere groene energiebronnen worden niet uitgesloten, maar zijn nog niet rijp om ons substantieel te voorzien van duurzame energie. Waterkrachtcentrales, bijvoorbeeld in snelstromende rivieren, zijn al wel aanwezig in Nederland, maar leveren nog een kleine bijdrage. Voor de warmtevoorziening worden ook ingezet op groen biogas, bijvoorbeeld afkomstig uit het rioolslib van waterzuiveringen of uit vergisting van ons groente- fruit en tuinafval.

Zijn er oplossingen voor het elektriciteitsnet?

Het laagspanningsnet waar zonnepanelen van particulieren op aangesloten worden, wordt de komende jaren fors uitgebreid. Ook het midden- en hoogspanningsnet moeten worden uitgebreid. Dit heeft zeker invloed op de planning. Vanwege elektrisch laden, aardgasvrij wonen en duurzame opwek moeten veel wijken verzwaard worden in het laagspanningsnet en worden ook het middenspannings- en hoogspanningsnet verzwaard.  Achter de schermen is Liander al druk bezig om een elektriciteitsnet te ontwerpen die al deze ontwikkelingen kan opvangen. Een belangrijke stap hierin is het verzwaren van het station in Oterleek, waarop vrijwel onze hele gemeente is aangesloten. Ook komen er heel veel kleine transformatorhuisjes in onze gemeente bij. Zoals het trafostation bij Sint Maartensbrug.

De eerste grote effecten worden niet voor 2025 verwacht en het duurt tot ver na 2030, voordat het net helemaal op orde is. Liander helpt zo snel mogelijk klanten die nu problemen ervaren. Zij zien wel een toename van aanvragen van grootgebruik en voor teruglevering door grote zonopwek bij bijvoorbeeld zonnedaken van agrariërs. Groot verbruikers worden in volgorde van aanvraag geholpen. Wie het eerst komt, die het eerst maalt. Op plaatsen waar het net vol zit, kunnen grootverbruikers nu niet geholpen worden of worden terugleveranties afgeschakeld. Ook zijn er huishoudens die zonnepanelen aanschaffen, maar die toename is veel kleiner. Liander mag deze klanten overigens niet weigeren. Al met al heeft dit alles wel invloed op de snelheid waarmee wij de energietransitie uit kunnen voeren. Liander behandelt de gemeente niet anders dan andere klanten.

Meer informatie vindt u op onze pagina Elektriciteitsnetwerk.

Wat kunnen we bereiken met energiebesparing en hoe doe ik mee?

Energiebesparing een belangrijk onderdeel van de energietransitie. Alles wat niet gebruikt wordt, hoeft namelijk niet opgewekt te worden. Het besparen van energie zorgt ervoor dat we allemaal een bijdrage leveren aan een duurzaam klimaat. Daarnaast verlagen huishoudens en bedrijven het energieverbruik met energiebesparingen en daardoor ook de maandelijkse energiekosten. We weten dat veel inwoners van onze gemeente aan de slag willen met het energiezuinig maken van hun woning. Veel mensen weten alleen niet zo goed hoe. Daarom zijn wij de samenwerking met het Duurzaam Bouwloket aangegaan. Duurzaam Bouwloket is een onafhankelijk energieloket waar u terecht kunt voor informatie over en ondersteuning naar een toekomstbestendige woning. Van A tot Z staan zij klaar met raad en daad over energiebesparende maatregelen, subsidie- en financieringsmogelijkheden en lokale uitvoerende bedrijven. Het advies is gratis en onafhankelijk, omdat dit wordt gefinancierd door gemeente Schagen. Ga voor meer informatie naar de website van het Duurzaam Bouwloket of stel een vraag aan een adviseur per telefoon (0224) 208 000 of per mail info@duurzaambouwloket.nl.

Meer informatie vindt u op onze pagina Duurzaam Bouwloket.

Is energieopslag mogelijk?

Algemeen

Energieopslag is een belangrijk onderdeel van de energietransitie. Ook netcongestiemanagement en slimme energienetten zijn belangrijk. De SDE, de subsidie die duurzame energieopwekking steunt, wordt aangepast op de mogelijkheid tot "uitgestelde levering". Dit is waarmee het opslaan van energie wordt bedoeld. Er is een ‘taskforce’ opgericht in Noord-Holland voor verbetering van de energie infrastructuur. Opslag van elektriciteit kan door middel van batterijen en productie van waterstof gerealiseerd worden. Er wordt ook gewerkt aan waterstofinfrastructuur. Deze vormen van energieopslag zijn nu nog erg duur en nog niet altijd rendabel. Dat verbetert op termijn.

Accu's en waterstof voor opslag

Het is bij ons bekend dat accu's worden gebruikt bij het zonnepark de Dijken. We zien dat als een positieve ontwikkeling. Hiermee kan vraag en aanbod beter op elkaar worden afgestemd en het elektriciteitsnet worden ontzien. Ook aan het gebruik van accu's zitten nadelen, zoals het gebruik van schaarse grondstoffen (Lithium) en milieuaspecten. Het nadeel van waterstofgas is dat er bij het omzetten van elektriciteit naar waterstofgas erg veel energie verloren gaat. Gelukkig staan de technologische ontwikkelingen niet stil en worden er ook oplossingen gevonden voor de nadelen.